De Elserkade in Berkenwoude
De kortste weg tussen Berkenwoude en Stolwijk is via de Schenkel, de Benedenheulse weg en de Benedenkerkse weg. Mooie route, ook met de fiets. Wanneer je vanuit Berkenwoude via het Oosteinde de Schenkel op draait, vind je direct na de bocht die naar de Benedenheulse weg leidt, aan de noordzijde een pad waar je, wanneer je even niet oplet, aan voorbij gaat zonder het gezien te hebben. Het is een simpel graspad dat nog niet zo lang geleden als wandelpad is ingericht. Er staan een infobord en een bankje. Maar daar gaat dit verder niet over. Achter dit pad, of beter gezegd: achter de naam Elserkade schuilt een stukje geschiedenis. Het vormt al eeuwenlang de grens tussen Berkenwoude en Stolwijk. Van de heer H.van Herk kreeg ik onderstaand verhaal toegestuurd.
“Algemeen wordt aangenomen dat de naam Elserkade ontstaan is omdat er vroeger veel elzenstruiken zouden hebben gestaan. Toch denk ik dat die redenering iets te gemakkelijk is. Jarenlang heb ik gewoond op het adres Oosteinde 33. Op zeker moment werd ik nieuwsgierig naar de vroegere bewoners van onze boerderij. Om dit te achterhalen ben ik gaan zoeken in de archieven van Berkenwoude. Uiteraard zag ik daar ook archiefstukken die niets met de boerderij te maken hadden. Zo ook een akte uit 1744. Hierin wordt beschreven dat Cornelis Dirksz Dionijs, wonend onder Alphen een gedeelte van het Papeland verkoopt aan Daam Gerritz Butter. Daam Butter woonde op Schenkel nr. 11.
Het Papeland klinkt bekend, want ook nu wordt het perceel aan de Berkenwoudse kant naast de Elserkade nog altijd De Paap genoemd. Kadastrale nummers bestonden in die tijd nog niet. Wel werd aangegeven welke percelen er ten westen en ten oosten van het verkochte perceel lagen. In dit geval ten westen de weduwe Claas Jacobsz Bakker en ten oosten de Landscheidings- of Helserkade. Duidelijk is in Oudnederlands te lezen: Landscheijding of Helsercade. Als je het uitspreekt ligt Helser of Elser wel heel dicht bij elkaar. Daarom durf ik wel met zekerheid te zeggen dat de huidige naam Elserkade een vervorming is van het vroegere Helserkade. Blijft de vraag waar Helserkade dan vandaan komt. Ook daarop is antwoord te vinden.
De Paap is een langgerekt perceel. Behalve de weduwe Claas Bakker waren er ook andere eigenaren aan de westzijde van het Papenland. Onder andere Dirk van der Hel uit Moordrecht. Dirk was getrouwd met Marijtje Snoeij uit de Achterbroek. Dat maakt het beter te begrijpen waarom iemand uit Moordrecht een perceel land in Berkenwoude heeft. Om op zijn perceel te komen zal Dirk ongetwijfeld gebruik hebben gemaakt van de van de Elserkade. Je kan je voorstellen dat daardoor gesproken werd over ‘de kade van Van der Hel.’ Met een beetje fantasie kan je bedenken dat het na verloop van tijd werd afgekort tot Helserkade. Dat de kade vroeger Helserkade heette mag je zien als een vaststaand feit. Of Dirk van der Hel bij de naamvorming betrokken is geweest is minder zeker. Maar het verhaal is zo logisch, dat voor mij Dirk van der Hel uit Moordrecht de uiteindelijke naamgever is van wat nu de Elserkade heet.
H. van Herk Berkenwoude